عنوان مقاله: اثر غوطه‌ور سازی تخم بلدرچین ژاپنی در محلول آلوئه‌ورا و عسل و اثر آن بر قابلیت جوجه‌‌درآوری و مرگ‌ومیر جنینی

نویسندگان:

جعفر آشوری¹، فرزاد باقرزاده کاسمانی²

۱- دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت تولید و پرورش طیور، دانشگاه زابل

2- استادیار گروه علوم دامی، دانشگاه زابل

چکیده:

 به منظور بررسی اثر غوطه­‌ور سازی تخم­ بلدرچین ژاپنی در سطوح مختلف آلوئه­‌ورا و عسل بر قابلیت جوجه‌­درآوری و میزان مرگ­‌و­میر جنینی طی انکوباسیون تعداد 120 عدد تخم ­بلدرچین ژاپنی به 4 تیمار (1 تیمار شاهد، 3 تیمار آلوئه‌­ورا و عسل در درصد­های 7/5 و 15 درصد، 5 و 10 درصد، 2/5 و 5 درصد) که هر تیمار دارای 3 تکرار مشتمل بر 10 عدد تخم ­‌بلدرچین بود، تقسیم گردید.

نتایج نشان داد که تیمار محلول 2/5 و 5 درصد آلوئه­‌ورا و عسل باعث افزایش معنی­‌دار (۰٫۰۵>P) قابلیت جوجه‌­درآوری در تخم بلدرچین  شده. تیمار 5 و 10 درصد، 7/5 و 15 درصد معنی‌دار نشد ولی بر قابلیت جوجه درآوری تاثیر داشته است. آنالیز داده‌­ها با استفاده از رویه­‌ی GLM نرم ­افزار SAS نسخه‌­ی 9/1 صورت گرفت و مقایسه­‌ی میانگین­‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه­‌ای دانکن و در سطح احتمال (P<0.05 و P<0.01) انجام شد.   

کلمات کليدي: غوطه‌­ور سازی- بلدرچین- آلوئه­‌ورا– عسل– جوجه­‌درآوری- مرگ و میر

مقدمه:

کاهش سن عرضه طیور به بازار باعث افزایش اهمیت روز افزون دوره انکوباسیون می­‌شود. بدیهی است که دانش در مورد وضعیت تغذیه جنین­‌ها در طی انکوباسیون برای فهم وقایعی که توسعه­‌ی جنینی، قابلیت جوجه­‌درآوری، کیفیت جوجه‌­ها و عملکرد آن­ها را پس از تفریخ تحت تأثیر قرار می‌­دهد، ضروری است. برخلاف پستانداران رشد و توسعه جنین پرندگان به مواد ذخیره‌ شده در تخم‌­مرغ‌­های بارور وابسته است.

جنین جوجه­‌ها تمام مواد مغذی لازم برای رشد در حین انکوباسیون را از آلبومین و زرده می­‌گیرد. آلبومین که تقریباً از 88 درصد آب و 12 درصد پروتئین تشکیل‌شده و حدود 65 درصد کل محتویات تخم­‌مرغ را تشکیل می­‌دهد، در طی انکوباسیون به طور کامل توسط جنین مصرف می­‌شود.

به طور میانگین تخم­‌مرغ دارای 10000 روزنه روی پوسته است که جنین در حال رشد می­‌تواند توسط آن­ها با محیط به تبادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن بپردازد. آب نیز می­‌تواند از طریق این روزنه­‌ها خارج شود. این امر لزوم کنترل تغییرات وزن تخم‌­مرغ را برای جلوگیری از دهیدراته شدن جنین بیان می­‌کند.

هر نوع کاهش وزن تخم­‌مرغ در دستگاه جوجه­‌کشی مربوط به از دست دادن آب آن است. تحقیقات بین انواع گونه‌­های پرندگان نشان داده که کاهش وزن تخم­‌مرغ بین زمان شروع انکوباسیون تا انتقال آن­ها به هچر 12 درصد وزن خام تخم‌­مرغ است. لذا کیفیت جوجه و درصد هچ تنها زمانی می‌­تواند در حد مطلوب باشد که کاهش وزن تخم­‌مرغ در همین حد باشد.

همچنین عوامل دیگری نظیر نژاد، سن مرغ، میزان ذخیره‌سازی تخم­‌مرغ، بهداشت و مدیریت مزرعه و کارخانه جوجه‌­کشی نیز از عوامل تأثیرگذار بر قابلیت جوجه‌­درآوری و مرگ‌ومیر جنین‌­ها طی دوره­‌ی انکوباسیون هستند. ژل آلوئه‌ورا از 99/3% آب با 4/5 =Ph تشکیل شده است و 0/7% باقیمانده ترکیبات جامدی هستند که قسمت عمده آن­ها را دو قند گلوکز و مانوز تشکیل می­‌دهد.

ژل آلوئه‌ورا دارای نوعی پلی ساکارید به نام گلوکومانان است که خاصیت مرطوب کنندگی ژل به دلیل وجود این پلی ساکارید است. کربوهیدرات اصلی موجود در ژل, استیلات مانان یا اسمانان است. تحقیقات زیادی نشان داده که پوست آلوئه‌ورا دارای ویژگی­‌های دارویی بسیاری شامل مسهلی، ضد باکتری بود، ضد قارچ بودن و آنتی اکسیدانی است. عسل حداقل از 181 ماده تشکیل‌شده و اساساً یک محلول فوق اشباع قندی است. این ماده حاوی 17/7 درصد رطوبت، 0/18 درصد خاکستر و سرشار از مواد مورد نیاز بدن است. هدف از انجام این تحقیق بررسی اثر غوطه‌­ور سازی تخم ­‌بلدرچین ژاپنی در سطوح مختلف محلول آلوئه­‌ورا و عسل بر قابلیت جوجه­‌درآوری و میزان مرگ­‌و­میر جنینی بود. 

مواد و روش‌ها:

تعداد 120 عدد تخم بلدرچین با وزن یکسان (1 ± گرم) تهیه‌ شده از پژوهشکده‌ دام‌های خاص دانشگاه زابل به چهار گروه آزمایشی شامل 1) شاهد، 2) غوطه‌ور شده در محلول 7/5 و 15 درصد آلوئه‌­ورا و عسل 3) غوطه‌ور شده در محلول 5 و 10 درصد آلوئه‌­ورا و عسل و 4) غوطه‌ور شده در محلول 2/5 و 5 درصد آلوئه‌­ورا و عسل، به صورت کاملاً تصادفی در 3 تکرار و هر تکرار شامل 10 عدد تخم ­بلدرچین اختصاص یافتند.

همه تخم بلدرچین‌ها از یک گله­ بوده و مدت زمان ذخیره­‌سازی آن­ها مشابه بود. محلول­‌های ذکر شده با حل کردن آلوئه­‌ورا و عسل در آب مقطر استریلیزه و در دمای اتاق آماده شد. مدت زمان غوطه­‌ور سازی 15 دقیقه بود و تخم‌مرغ‌ها بلافاصله پس از پایان زمان غوطه‌­ور سازی به دستگاه انکوباسیون منتقل شدند. دما و رطوبت نسبی ستر به ترتیب روی 37/5 و 50 درصد و دما و رطوبت نسبی هچر به ترتیب روی 37/2 و 70 درصد تنظیم شد. پس از تفریخ جوجه­‌ها و بیرون آوردن آن­ها از دستگاه، پوسته­‌ی آن دسته از تخم بلدرچین‌هایی که تفریخ نشده بودند به منظور عیب­‌یابی از قسمت کیسه‌­ی هوایی گشوده شد و مرحله­‌ی مرگ‌­و­میر جنینی ثبت شد.

میزان تلفات جنینی طی انکوباسیون در 3 دسته­‌ی ED (تلفات طی روز 1 تا 7 انکوباسیون)، Mid.D (تلفات طی روز 8 تا 14 انکوباسیون) و LD (تلفات طی روز 15 تا 18 انکوباسیون) تقسیم شد. قابلیت جوجه‌­درآوری به صورت درصدی از تخم بلدرچین‌های باروری که تفریخ شده بودند، گزارش شد.

آنالیز داده‌­ها با استفاده از رویه­‌ی GLM نرم­افزار SAS نسخه­ی 9/1 صورت گرفت و مقایسه‌­ی میانگین­‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌­ای دانکن و در سطح احتمال (P<0.05 و P<0.01) انجام شد.   

نتایج و بحث:

میزان جوجه‌­درآوری به صورت درصدی از تخم بلدرچین‌های بارور که تفریخ شده بودند گزارش شد (جدول 1). همان­‌طور که مشاهده می­‌شود غوطه­‌ور سازی تخم بلدرچین‌ها در محلول آلوئه­‌ورا و عسل باعث افزایش قابلیت جوجه­‌درآوری آن­ها شده است. اگر چه افزایش میزان جوجه‌­درآوری در همه تیمارهای اعمال‌شده مشاهده شد، اما این افزایش فقط در تیمار محلول 2/5 و 5 درصد آلوئه­‌ورا و عسل معنی­‌دار شده است.

این امر بیانگر این موضوع است که در صورت غوطه‌ور سازی تخم بلدرچین‌­ها به مدت 15 دقیقه در محلول حاوی سطوح مختلف آلوئه­‌ورا و عسل، برای به دست آمدن بهترین میزان جوجه‌­درآوری محلول حاوی 2/5 و 5 درصد آلوئه­‌ورا و عسل مناسب­‌ترین گزینه خواهد بود. نمودار (1) گویای این امر است.

 ناباروری و مرگ‌ومیر جنینی برای صنعت طیور از اهمیت زیادی برخوردارند، زیرا از عوامل موثر بر جوجه‌­درآوری هستند. نرخ مرگ‌ومیر جنینی معمولاً از یک الگوی خاص پیروی می‌­کند. حدود 65 درصد مرگ‌ومیر جنینی جوجه‌های گوشتی در 2 مرحله اتفاق می‌­افتد.

مرحله زودهنگام مرگ‌ومیر که پیک آن در روز 4 انکوباسیون است و مرحله دیرهنگام مرگ‌ومیر جنینی که پیک آن در روز 19 انکوباسیون است. مراحل مرگ‌ومیر جنینی با تغییرات عمده در متابولیسم جنین مرتبط­‌اند. اولین مرحله­‌ی مرگ‌ومیر جنینی همزمان با پیک تولید اسید لاکتیک و هنگام دفع دی‌اکسید کربن کربن رخ می‌­دهد. مرحله­‌ی آخر مرگ‌ومیر جنینی همزمان با افزایش معنی­‌دار تقاضا برای اکسیژن توسط جنین­‌هاست. مرگ‌ومیر جنینی در هفته اول انکوباسیون مربوط به مشکلات مزرعه و یا حمل‌ونقل و نگهداری تخم‌­مرغ‌هاست. تلفات جنینی در هفته دوم انکوباسیون ناشی از مشکلات تغذیه‌­ای یا آلودگی تخم­‌مرغ­‌ها بوده و تلفات هفته آخر نیز معمولاً به شرایط نامناسب دستگاه جوجه­‌کشی نسبت داده می­‌شود.