عنوان مقاله: اثر غوطه‌ور سازی تخم بلدرچین ژاپنی در سطوح مختلف محلول آلوئه‌ورا بر کاهش وزن طی انکوباسیون و طول جوجه‌های هچ شده

نویسندگان:

جعفر آشوری^۱، فرزاد باقرزاده کاسمانی^۳، احمد دیوانی^۱

۱- دانش آموختگان کارشناسی ارشد مدیریت تولید و پرورش طیور، دانشگاه زابل

۳- استادیار گروه علوم دامی، دانشگاه زابل

چکیده:

برای بررسی اثر غوطه‌ور سازی تخم بلدرچین در غلظت‌­های مختلف محلول آلوئه‌­ورا بر کاهش وزن تخم طی انکوباسیون و افزایش طول جوجه پس از تفریخ تعداد 120 عدد تخم بلدرچین ژاپنی در قالب یک طرح کاملاً تصادفی به چهار گروه آزمایشی شامل یک تیمار شاهد (بدون غوطه‌ورسازی) و سه تیمار غوطه‌­ور شده در محلول­‌های 5، 10 و 15 درصد آلوئه‌­ورا، در3 تکرار تقسیم شده و به هر تکرار 10 عدد تخم ­بلدرچین اختصاص یافت.

طول جوجه­‌ها به طور معنی‌داری (۰٫۰۵>P). تحت تاثیر سطوح مختلف آلوئه­‌ورا قرار گرفت به طوری که جوجه‌­های متعلق به تیمار محلول 15 درصد آلوئه­‌ورا بیشترین طول را داشتند. نتایج مربوط به کاهش وزن طی انکوباسیون از لحاظ آماری معنی­‌دار نبود ( ۰٫۰۵<P).

می­‌توان نتیجه گیری کرد، غوطه‌­ور سازی در محلول آلوئه­‌ورا می­‌تواند بر کاهش وزن طی جوجه‌کشی و طول جوجه­‌ها پس از هچ به طور مطلوبی تحت تاثیر قرار دهد.  

کلمات کلیدی: بلدرچین، آلوئه­‌ورا، جوجه­‌کشی، غوطه‌­ور سازی تخم، طول جوجه، کاهش وزن تخم

مقدمه:

کاهش سن فروش طیور صنعتی باعث افزایش اهمیت دوره جوجه‌کشی شده است. گزارش‌های متعددی در مورد تغذیه طیور در طول دوره رشد وجود دارد، اما اطلاعات کمتری در مورد تغذیه در طی انکوباسیون وجود دارد. دانش و تجربه در مورد تغذیه در طی انکوباسیون می‌تواند درک وقایعی را که توسعه و پیشرفت جنینی، قابلیت هچ و کیفیت جوجه را تحت تاثیر قرار می­‌دهد، ممکن سازد.

جنین جوجه‌ها تمام مواد مورد نیاز خود را از آلبومین و زرده می‌گیرد، آلبومین که 66 تا 75 درصد محتویات تخم را تشکیل می‌دهد در طی انکوباسیون به طور کامل مصرف می‌شود. تغذیه جنین به وسیله تزریق یا غوطه‌ورسازی روش مناسبی برای افزایش هچ و افزایش کیفیت جوجه تازه هچ شده است.

به تازگی، طول جوجه و وزن بدن در روز هچ به عنوان شاخصی برای پیش‌بینی عملکرد و کیفیت جوجه‌های گوشتی پیشنهاد می‌شود. مشاهدات نشان داده که جوجه‌هایی که طول بلندتری دارند کاهش وزن آن‌ها کمتر بوده است. طول جوجه­‌ها رابطه مستقیمی با افزایش وزن در پایان دوره دارد.

تحقیق دیگری نشان داد که طول جوجه در روز اول بهترین شاخص برای پیش بینی عملکرد رشد نسبت به  وزن جوجه در روز اول است. امروزه شواهد علمی خوبی برای پیش­بینی کیفیت جوجه از طریق اندازه­‌گیری طول در دست می­‌باشد. به نظر بسیاری از متخصصان تعیین کیفیت جوجه با استفاده از طول جوجه شاخص بهتری نسبت به سایر شاخص‌ها است، زیرا طول جوجه کمتر تحت تاثیر عوامل محیطی و شرایط دستگاه جوجه‌­کشی قرار می‌­گیرد.

به طور میانگین تخم‌مرغ دارای 10000 روزنه روی پوسته است که جنین در حال رشد می‌تواند توسط آن­ها با محیط به تبادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن بپردازد. آب نیز می­‌تواند از طریق این روزنه‌­ها خارج شود. این امر لزوم کنترل تغییرات وزن تخم‌­مرغ را برای جلوگیری از دهیدراته شدن جنین بیان می­‌کند.

تحقیقات بین انواع گونه­‌های پرندگان نشان داده که کاهش وزن تخم­‌مرغ بین زمان شروع انکوباسیون تا انتقال آن­ها به هچر 12% وزن خام تخم­‌مرغ است. لذا کیفیت جوجه و درصد هچ تنها زمانی می­‌تواند در حد مطلوب باشد که کاهش وزن تخم­‌مرغ در همین حد باشد. رطوبت دمای موجود در ماشین‌­های جوجه‌کشی سبب تبخیر آب از تخم مر‌‌‌غ‌­ها و تلفات جنین می‌شود. از این رو توجه به رطوبت مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار است.

میزان رطوبت از دست رفته از تخم‌مرغ در طی انکوباسیون بر میزان جوجه‌درآوری و وزن جوجه بعد از هچ تاثیر می­‌گذارد. معمولا 12 تا 14 درصد از آب درون تخم‌مرغ در طی انکوباسیون از دست می­‌رود. یک گرم اختلاف در وزن تخم­‌مرغ­‌ها منجر به 10 گرم اختلاف در وزن جوجه­‌های گوشتی در 56 روزگی می­‌شود. اگر میزان آب از دست رفته بیشتر یا کمتر ازین مقدار باشد بر میزان جوجه‌درآوری و توسعه جنینی تاثیر می­‌گذارد.

گیاه آلوئه­‌ورا (Aloe vera) از گیاهان گوشتی چند ساله متعلق به خانواده Aloeaceae است . ژل آلوئه ورا از 99/3% آب با 4/5 =pH تشکیل شده است و 0/7% باقیمانده ترکیبات جامدی هستند که قسمت عمده آن­ها را دو قند گلوکز و مانوز تشکیل می­‌دهد. ژل آلوئه‌ورا دارای نوعی پلی ساکارید به نام گلوکومانان است که خاصیت مرطوب کنندگی ژل به دلیل وجود این پلی­‌ساکارید است. کربوهیدرات اصلی موجود در ژل، استیلات مانان یا اسمانان است.

تحقیقات زیادی نشان داده که پوست آلوئه‌­ورا دارای ویژگی­‌های دارویی بسیاری شامل مسهلی، ضد باکتری بودن، ضد قارچ بودن و آنتی اکسیدانی است. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیرات سطوح مختلف آلوئه­‌ورا در کاهش وزن تخم بلدرچین و افزایش طول جوجه پس از هچ بود.

مواد و روش‌ها:

در این آزمایش از 120 عدد تخم بلدرچین بارور که از پژوهشگاه دام­‌های خاص دانشگاه زابل تهیه شده بود، استفاده شد. این تخم‌ها در قالب یک طرح کاملا تصادفی در چهار تیمار شامل 1) شاهد (آب خالی)، 2) محلول 5 درصد آلوئه­‌ورا، 3) محلول 10 درصد آلوئه‌­ورا و 4) محلول 15 درصد آلوئه‌ورا، غوطه‌ور شدند. هر تیمار دارای 3 تکرار و هر تکرار شامل 10 عدد تخم­ بلدرچین با وزن یکسان (1 ± گرم) تهیه ‌شد.

همه تخم ­بلدرچین‌­ها از یک گله­ بوده و مدت زمان ذخیره­‌سازی آن­ها مشابه بود. محلول­‌های ذکر شده با حل کردن آلوئه‌­ورا در آب مقطر استریلیزه و در دمای اتاق آماده شد. مدت زمان غوطه‌­ورسازی 15 دقیقه بود و تخم­‌ها بلافاصله پس از پایان زمان غوطه­‌ور سازی به دستگاه جوجه‌­کشی منتقل شدند.

دما و رطوبت نسبی ستر به ترتیب روی 37/0 و 50 درصد و دما و رطوبت نسبی هچر به ترتیب روی 37/2 و 70 درصد تنظیم شد. در روز 15 انکوباسیون وزن تخم بلدرچین برای محاسبه میزان کاهش از دست دادن وزن اندازه‌گیری شد و به هچر منتقل شد. بعد از هچ طول جوجه از نوک تا بلندترین انگشت پا اندازه‌گیری و ثبت شد.

تجزیه و تحلیل آماری داده‌­ها توسط نرم افزار SAS انجام گرفت و میانگین­‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه­‌ای دانکن در سطح 5 درصد مقایسه گردیدند. 

 نتايج و بحث:

نتایج مربوط بر طول جوجه در جدول 1 ارائه شده است. نتایج نشان داد غوطه‌ور سازی تخم بلدرچین در سطوح مختلف آلوئه­‌ورا منجر به افزایش معنی‌داری در طول جوجه بلدرچین شد (۰٫۰۵>P)، به طوری که جوجه‌­های متعلق به تیمار محلول 15 درصد آلوئه­‌ورا بیشترین طول (با میانگین 10/70 سانتی­متر) را داشتند و پس از آن بیشترین طول به ترتیب متعلق به تیمارهای 10 درصد (با میانگین 9/88 سانتی­متر) و 5 درصد (با میانگین 9/79 سانتی­متر) بود. گروه شاهد کمترین میزان طول جوجه‌­ها (با میانگین 9/35 سانتی­متر) را داشت. 

مکانیسم اثر محلول آلوئه­‌ورا بر افزایش طول جوجه­‌ها احتمالا به خاطر ورود مواد مغذی آلوئه‌­ورا از طریق روزنه­‌های پوسته به داخل تخم هست، ولی در مورد کاهش وزن، تیمارها از لحاظ آماری معنی‌دار نشدند ( ۰٫۰۵<P)، اما بین تیمارها اختلاف قابل‌توجهی وجود داشت. به طوری که به ترتیب گروه محلول 15 درصد آلوئه‌­ورا و گروه محلول 10 درصد آلوئه‌­ورا بیش‌ترین تأثیر را در جلوگیری از کاهش وزن تخم بلدرچین داشتند (جدول 2). این عدم معنی­‌داری از لحاظ آماری احتمالاً مربوط به شرایط اقلیمی بسیار خشک شهرستان محل انجام آزمایش (شهرستان زابل) است.  

نتایج حاصله از انجام آزمایش فوق این حقیقت را گویاست که غوطه‌ور سازی می‌تواند باعث بهبود کیفیت جوجه‌های تازه هچ شده شود که این خود در پایان دوره پرورش عملکرد اقتصادی را بهبود خواهد بخشید، هر چند در این آزمایش غوطه‌ور سازی نتوانست کاهش وزن را به طور معنی‌دار بهبود بخشد، که این خود شاید ناشی از کمبود رطوبت نسبی در منطقه مورد آزمایش باشد.

تاثیر مطلوب غوطه‌ور سازی نیازمند رعایت برخی موارد است، مانند: غلظت مطلوب ماده مورد نظر، زمان غوطه‌ور سازی باید بیشتر مورد مطالعه قرار گیرد و اینکه ماده مورد نظر حاوی ترکیبات مضر برای جنین نباشد.