استفاده از ضایعات گندم در جیره جوجههای گوشتی
در صنعت طيور گوشتی برای تأمين انرژی و پروتئين به طور عمده از ذرت و کنجاله سویا استفاده میشود. با توجه به اینکه عمده توليد این دو ماده خوراکی در قاره آمریکا است، بسياری کشورها از جمله اروپا به دنبال جایگزینی دانههای غلات دیگر به جای ذرت و کاهش مصرف کنجاله سویا هستند. در این مقاله از مدیر دام به استفاده از ضایعات بوجاری گندم در جیره جوجههای گوشتی میپردازیم.
از آنجا که کشور ما در منطقهای قرار گرفته که عمده کشورهای همسایه ما توليدکننده گندم و محصولات جانبی آن و حتی برخی اقلام قابل جایگزینی با کنجاله سویا هستند، تلاش در جهت جایگزینی علمی و اقتصادی این محصولات با توجه به امکان تهاتر (پا به پا کردن) کالایی امری ضروری است. لذا در این پژوهش به نحوه استفاده از ضایعات بوجاری گندم در جیره جوجههای گوشتی پرداخته شده است.
ضایعات بوجاری گندم (گندم مرغی)
در طی فرآیند آسیاب گندم، حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد دانه آرد شده و ۲۵ تا ۳۰ درصد باقیمانده به عنوان فرآوردههای فرعی گندم (شامل سبوس، آرد دامی و ضایعات بوجاری که عمدتاً مصرف دامی دارند) توليد میشود. دانههای گندم بعد از برداشت محصول، به منظور جدا کردن اجزای شکسته، ناخالصیها، کاه، گرد و خاک و بذرهای گياهی بوجاری میشود. نتيجه این فرآیند توليد حدود ۸ تا ۱۲ درصد ضایعات بوجاری است که در صنعت تغذیه دام و طيور کاربرد دارد.
محصول مرتبط: ۲۳ ساعت فیلم آموزشی صفر تا ۱۰۰ پرورش مرغ گوشتی |
استاندارد کیفی ضایعات بوجاری گندم
ضایعات بوجاری گندم باید دارای خصوصيات ز یر باشد:
- داشتن حداقل ۳۵ درصد دانه کامل یا شکسته گندم
- ميزان فيبر خام کمتر از ۷ درصد
- ميزان بذر علفهای هرز، کاه، پوسته و گرد و غبار کمتر از از ۳ درصد
- ميزان سایر بذور گياهی (مانند: خردل وحشی و خانگی و کلزا) کمتر از ۳ درصد
- ميزان بذر جو وحشی و یولاف کمتر از از ۸ باشد.
ضایعات بوجاری گندم برای جایگزینی بخش قابل توجهی از غلات در جيره غذایی طيور قابل استفاده بوده و میتواند هزینههای توليد را کاهش دهد. از آنجایی که این خوراک، محصول جانبی صنعت آسياب گندم است، با مصارف انسانی رقابت ندارد.
گندم بوجاری بر اساس درصد فيبر به دو درجه ۱ و ۲ تقسيم میشود. گندم بوجاری درجه یک حدود ۷ درصد و ضایعات بوجاری درجه ۲ بيشتر از ۹ درصد فيبر خام دارند. بيش از ۸۰ درصد ضایعات از نوع درجه ۱ است. در این نوع ضایعات، عمده محصول شامل دانه گندم کامل، شکسته و ریز و بذور گياهی مانند یولاف است؛ ولی در نوع دوم، بذور علفهای هرز، خاک و کاه گندم بيشتر وجود دارد.
ترکيب ضایعات بوجاری نشان دهنده ارزش غذایی آن است. خردههای گندم و دانههای ریز آن دارای ارزش غذایی معادل گندم است. بذر علفهای هرز با توجه به دارا بودن مواد ضد تغذیهای ممکن است اثر منفی اندکی بر عملکرد پرنده داشته باشند. اطلاعاتی در مورد ارزش غذایی علفهای هرز وجود ندارد، اما به نظر میرسد این دانهها دارای ارزش غذایی مناسبی باشند. دامنه درصد پروتئين خام در ضایعات بوجاری گندم بين ۱۲.۲ تا ۱۴.۸ درصد گزارش شده است.
محصول مرتبط: طرح توجیهی فنی و مالی پرورش مرغ تخمگذار بومی به ظرفیت ۲۰۰۰۰ قطعه |
نتایج پژوهشها نشان داده که استفاده از ضایعات بوجاری گندم در جيره جوجههای گوشتی تا سطح ۴۵ درصد اثر منفی بر عملکرد پرندگان نداشته است. در پژوهش انجام گرفته در مؤسسه تحقيقات علوم دامی کشور نيز استفاده از این محصول در جيرههای ۵ تا ۲۸ روزگی تا سطح ۲۵ درصد و از سن ۲۸ روزگی به بعد تا سطح ۳۷.۵ درصد کل جيره اثر منفی بر عملکرد جوجههای گوشتی نشان نداد.
ارزش غذایی ضایعات بوجاری گندم
اطلاعات ارزش غذایی ضایعات بوجاری گندم بر اساس جدول استاندارد مواد خوراکی برزیل به شرح زیر است (جدول 1)
بر اساس توصيه جداول استاندارد برزیل مصرف ضایعات بوجاری برای جيره آغازین جوجههای گوشتی ۲۰-۱۰ درصد، دوره رشد ۲۵-۱۲ درصد و برای مرغهای تخمگذار ۳۰-۱۵ درصد است. بر اساس تحقيق انجام شده در مؤسسه تحقيقات علوم دامی کشور ميزان قابل توصيه در جيرههای ۲۸-۵ روزگی ۲۵ درصد و از سن ۲۸ روزگی به بعد تا ۳۷.۵ درصد است. نمونه جيرههای مورد استفاده برای جوجههای گوشتی در جداول شماره ۲ تا ۵ آمده است.
نکات کلیدی در استفاده از ضایعات بوجاری گندم در جیره طیور
- پس از تهيه ضایعات بوجاری گندم ابتدا نمونهگيری دقيق انجام شده و نمونه جهت انجام آزمایشهای آناليز تقریبی شامل: فيبر خام، خاکستر، ماده خشک، و درصد پروتئين خام ارسال شود. قابل ذکر است که محصولات ضایعات بوجاری درجه یک باید دارای حداقل ۱۴ درصد پروتئين خام بوده و فيبر آن کمتر از ۷ درصد باشد.
- بعد از آناليز شيميایی محصول با استفاده از فرمولهای زیر انرژی قابل متابوليسم (AMEn) جهت جيرهنویسی مورد استفاده قرار گيرد:
بر اساس منابع، انرژی ضایعات بوجاری درجه ۱ در حدود ۲۶۰۰ تا ۲۷۵۰ کيلوکالری در کيلوگرم است.
- با توجه به فسفر فيتاتی بالای ضایعات بوجاری گندم استفاده از آنز یم فيتاز در تمام سطوح مصرف توصيه میشود.
- در صورت استفاده از سطوح بالای ۲۵ درصد ضایعات بوجاری گندم، افزودن مولتی آنزیم حاوی آرابينوزایلاناز ضروری بوده و میتواند در بهبود شرایط دستگاه گوارش و عملکرد مؤثر باشد.
- با توجه به ماهيت ضایعات بوجاری گندم استفاده از آن در جيره میتواند سبب کاهش بروز ناهنجاری فرسایش سنگدان شود.
برای تهیه سایر محصولات و مقالات مرتبط به طیور بر روی لینک قرمز رنگ کلیک بفرمایید. ↓ طیور |