عنوان مقاله: اثر روغن زیتون بر خصوصیات لاشه بلدرچین ژاپنی

نویسندگان:

فرزاد سعادت سروش ¹، فرزاد باقرزاده‌­کاسمانی ²، مهران مهری²

1- دانشجوی کارشناسی ارشد پرورش و تولید طیور

2- دانشیار گروه علوم دامی، دانشگاه زابل

چکیده:

روغن‌ها و چربی‌ها بخش قابل توجهی از انرژي مورد نیاز بدن، اسیدهای چرب ضروری و ویتامین‌های محلول در چربی را تامین می‌کنند. معمولاً در چربی‌های حیوانی، اسیدهای چرب به صورت اشباع هستند و شکل ظاهری آنها جامد است. اما روغن‌های گیاهی عمدتاً از اسیدهای چرب غیراشباع تشکیل شده‌اند و شکل ظاهري آنها عموماً مایع است. از طرفی، تامین برخی از اسیدهای چرب غیر اشباع برای بدن ضروری است.

اسیدهای چرب غیر اشباع ضروری در منابع گیاهی نظیر روغن زیتون وجود دارد. روغن زیتون از سالم‌ترین، قابل هضم‌ترین و مفیدترین روغن‌های مایع است که ارزش غذایی و طبی آن امروزه ثابت شده است. این تحقیق به منظور بررسی اثر روغن زیتون بر خصوصیات لاشه بلدرچین ژاپنی انجام شد. 220 قطعه جوجۀ 7 روزه بلدرچین ژاپنی (نر و ماده)، بر بستر (پن) تحت شرایط مطلوب رشد تا 35 روزگی پرورش یافتند.

جوجه بلدرچین‌های 7 روزه به محض ورود در پن‌های آزمایشی تحت طرح کاملا تصادفی توزیع شدند. ( 5 پن به ازای هر تیمار، 11 جوجه در هر پن). سطوح روغن زیتون مورد استفاده در این آزمایش شامل 4 سطح صفر، 0.5، 1و 1.5درصد روغن زیتون به ازای یک کیلوگرم خوراك مصرفی بود. اثرات روغن زیتون بر قسمت‌های مختلف لاشه بررسی شد.

نتایج نشان داد که اثر مصرف روغن زیتون تاثیر معنی‌داري بر وزن ران و سنگدان داشته است (0.05>P)، اما اثر مصرف روغن زیتون تاثیر معنی‌داري بر وزن نسبی لاشه، سینه، کبد، قلب، طحال، بورس فابریسیوس و روده نداشت (P>0.0 5).

واژه‌های کلیدي: روغن زیتون، لاشه، بلدرچین

مقدمه:

یکی از روش‌های رفع کمبودهای غذایی در جوامعی نظیر ایران که علاوه بر کمبودهای مراتع و چراگاه‌های طبیعی از نظر اقلیمی نیز از بارش سالانه‌ کمی (میانگین 255 میلی‌متر) برخوردار است (محمدی، 1390 )، توسعه‌ صنعت پرورش طیور می‌باشد. تحقیقات نشان داده است که مصرف جیره‌های حاوي چربی بالا خصوصا اسیدهای چرب اشباع با بروز بیماري‌های قلبی، دیابت، سرطان سینه و سرطان کولون مرتبط است.

در نتیجه امروزه هدف تولیدکنندگان گوشت مرغ، تولید لاشه‌های حاوي چربی کمتر و یا لاشه‌های دارای ترکیب مناسب از اسیدهای چرب که از لحاظ تغذیه‌ای براي سلامت مصرف کنندگان مناسب باشد است. از طرفی عوامل متعددی از قبیل ژنتیک و تغذیه بر میزان و نوع چربی ذخیرهای طیور تاثیر گذار است.

اهمیت روغن‌ها و چربی‌ها نه تنها از دیدگاه سلامت، بلکه از جنبه تجارت آنچنان بوده که از دیرباز سرمایه گذاری‌های پژوهشی کلانی را به خود اختصاص داده است. روغن‌ها و چربی‌ها تامین بخش قابل توجه انرژی مورد نیاز بدن، اسیدهای چرب ضروری و ویتامین‌های محلول در چربی را برعهده دارند.

در روغن‌ها (به ویژه روغن‌های گیاهی) نسبت اسیدهای چرب غیراشباع به اشباع زیاد است و لذا بعد از هیدرولیز آنها در روده و تولید مونوگلیسرید، میسل به نحو بهتری تشکیل شده و در نتیجه بهتر جذب می‌شوند. بدین لحاظ روغن‌ها نسبت به سایر منابع چربی برتری دارند. در ضمن، نمک‌های صفراوی از اجزاي اصلی سازنده میسل‌ها می‌باشند و وجود آنها برای هضم و جذب چربی‌ها بسیار ضروري است.

اسیدهای چرب اشباع براي بدن به شدت ضرر دارند؛ زیرا عامل اصلی بروز بیماری‌های قلبی عروقی هستند، در حالی که روغن‌های گیاهی به هیچ وجه کلسترول ندارند. بنابراین، مصرف روغن‌های گیاهی به جای روغن‌های حیوانی یک اصل است. چون دوام و مدت نگاه‌داری روغن زیتون نسبت به روغن‌های دیگر بیشتر است و حتی می‌توان آن را منجمد کرد و به مقدار فراوان در جامعه در دسترس است، این روغن از اهمیت بالایی برخوردار است.

روغن زیتون از سالم‌ترین و مفیدترین روغن‌های گیاهی مایع است که ارزش غذایی و طبی آن به اثبات رسیده است. این روغن از قابل گوارش پذیرترین روغن‌ها است. مهم‌ترین ترکیبات روغن زیتون را ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مانند ترکیبات فنلی، توکوفرول‌ها، رنگدانه‌ها و اسیدهای چرب دارای یک پیوند غیر اشباع نظیر اسید اولئیک تشکیل می‌دهند.

خاص و ویژه بودن روغن زیتون به خاطر فراوانی اسید اولئیک، که اسید چرب تک غیر اشباع اصلی روغن زیتون می‌باشد است، که از 56 تا 84 درصد از کل اسیدهای چرب موجود در روغن زیتون را شامل می‌شود در حالی که اسید لینولئیک اصلی و فراوان‌ترین اسید چرب چند غیر اشباع روغن زیتون است، که در رژیم غذایی ما وجود دارد و داراي غلظتی بین 3 تا 21 درصد (معمولا 7- 10%) است.

مواد و روش‌ها:

براي انجام این آزمایش، 220 قطعه جوجۀ 7 روزه بلدرچین ژاپنی (نر و ماده) به طور تصادفی انتخاب و در 5 پن به ازای هر تیمار، 11 جوجه در هر پن توزیع شدند. تیمارهای آزمایشی مورد استفاده شامل 4 سطح صفر، 0.5، 1 و 1.5 درصد روغن زیتون به ازاي هر کیلوگرم جیره‌ی مصرفی بود. آب، خوراك و رژیم نوری بر اساس برنامه استاندارد پرورش بلدرچین تنظیم شد. شرایط محیطی از قبیل نور، رطوبت، تهویه و همچنین بررسی‌های بهداشتی براي تیمارها یکسان اعمال شد.

تمامی گروه‌های آزمایشی تیمارها به طور یکسان ولی متفاوت از لحاظ روغن زیتون به مدت 4 هفته (7 تا 35 روزگی) قرار گرفتند. براي تنظیم جیره‌ها از نرم افزار UFFDA استفاده شد. در پایان دوره از هر تکرار 2 قطعه بلدرچین (نر) کشته و وزن لاشه، سینه، ران، قلب، کبد، طحال، سنگدان، بورس فابریسیوس و روده با ترازویی با دقت 0.1± اندازه‌گیری گردید.

نتایج و بحث:

چگونگی تاثیر سطوح مختلف روغن زیتون بر خصوصیات لاشه بلدرچین ژاپنی مورد محاسبه قرار گرفت و تجزیه واریانس داده‌ها در جدول 1 ارائه گردیده است. نتایج نشان می‌دهد افزودن روغن زیتون باعث تاثیر معنی‌دار بر روی ران و سنگدان شد (0.05>P)، ولی بر سایر اجزای لاشه بلدرچین‌های ژاپنی تاثیر معنی‌داری نداشت (P>0.0 5).

امروزه هدف تولیدکنندگان گوشت، تولید لاشه‌های حاوی چربی کمتر می‌باشد. از طرفی عوامل متعددی از قبیل ژنتیک و تغذیه بر میزان و نوع چربی ذخیره‌ای طیور تاثیر گذار است. روغن‌ها به طور گسترده‌ای در طیور براي پاسخگویی به تقاضاي انرژی بالا به عنوان مکمل تغذیه‌ای جوجه‌های گوشتی در حال رشد مورد استفاده قرار گرفته‌اند. ترکیب اسیدهای چرب موجود در چربی عضله به طور قابل توجهی تحت تاثیر روغن‌های رژیم غذایی قرار دارد.

در تحقیقی روی اثر استفاده از روغن آفتابگردان و روغن زیتون بر روي جوجه‌های گوشتی تفاوت معنی‌داري در ترکیب لاشه بین پرندگان مشاهده شد. به طوری که افزایش قابل توجهی در چربی لاشه در پرندگان تغذیه شده با مکمل روغن آفتابگردان مشاهده شد.

افزایش مصرف مکمل هر دو نوع روغن به طور قابل توجهی باعث کاهش محتوای چربی لاشه و تمایل به سمت افزایش میزان پروتئین لاشه را نشان داد. از آنجائی که این پاسخ با هر دو نوع روغن رخ داد، در نتیجه بعید است که ناشی از غلظت اسید چرب متفاوت 2 نوع روغن باشد، ممکن است که این پاسخ ناشی از متغیر بودن تراکم و غلظت رژیم غذایی باشد، همچنین به غیر از غلظت مختلف اسید اولئیک و اسید لینولئیک، تنها تفاوت دیگري که بین دو روغن قابل اشاره است ارزش پراکسید متفاوت آنها است که بالاتر بودن آن باعث افزایش درجه فشارخون می‌شود. روند مشابه در غلظت چربی پوست توسط بارتوو و همکاران مشاهده شد.

اساریکا و توپتاس با بررسی و مقایسه‌ رژیم غذایی همراه با مکمل اولئوروپین روغن زیتون با رژیم غذایی همراه با ویتامین E بر خصوصیات کشتار دریافتند که جیره‌های آزمایشی تاثیر قابل توجهی بر وزن بدن (BW)، وزن نسبی برخی از اندام‌های داخلی، بازده‌های سرد و گرم لاشه و بازده گوشت ران و سینه قبل از کشتار نداشت و عملکرد و پارامترهای کشتار بلدرچین ژاپنی توسط درمان با رژیم غذایی همراه با مکمل اولئوروپین روغن زیتون قرار نگرفتند.

این نتایج با یافته‌های برنس و همکاران مطابق است که گزارش کردند تمام صفات لاشه به وسیله مکمل رژیم غذایی پایه استات توکوفرول روغن زیتون تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. بطور کلی تجمع چربی در بدن نتیجه‌ای از تعادل چربی جذب شده از جیره، سنتز چربی در بدن و کاتابولیسم چربی در بدن می‌باشد.

اگر فرض بر ثابت بودن چربی‌ها باشد، کاهش ذخیره چربی تابعی از کاهش مقدار سنتز و افزایش کاتابولیسم اسیدهای چرب خواهد بود. اویی کانو و همکاران نیز تفاوت معنی‌داری در وزن کبد موش‌های تغذیه شده با رژیم غذایی همراه با مکمل اولئوروپین روغن زیتون در مقایسه با رژیم غذایی پایه وجود نداشت.