عنوان مقاله: اثر تغذیه‌ اولیه با پروبیوتیک و عسل بر اجزای لاشه جوجه‌های گوشتی

نویسندگان:

جعفر آشوری^۱، فرزاد باقرزاده کاسمانی³، احمد دیوانی^۱، علیرضا کریمانی ²

۱- دانش آموختگان کارشناسی ارشد مدیریت تولید و پرورش طیور، دانشگاه زابل

2- دانش آموخته کارشناسی ارشد پرورش و تولید طیور، دانشگاه آزاد واحد قایمشهر

3- استادیار گروه علوم دامی، دانشگاه زابل

چکیده:

به منظور بررسی اثرات تغذیه اولیه با پروبیوتیک (پروتوکسین) و عسل بر اجزای لاشه جوجه­‌های گوشتی، تعداد 144 قطعه جوجه گوشتی سویه راس 308 را به مدت 7 هفته در 4 تیمار و 3 تکرار و در هر تکرار 12 قطعه جوجه استفاده شد.

آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاكتوريل (2×2) با دو سطح پروبیوتیک (صفر و 1 گرم در لیتر آب آشامیدنی) و دو سطح عسل ( صفر و 5 درصد در آب آشامیدنی) انجام شد. تیمارهای آزمایشی در 48 ساعت بعد از هچ به جوجه‌­ها داده شد. نتایج نشان داد اثر عسل و پروبیوتیک بر اجزای لاشه معنی‌­دار نبود ( ۰٫۰۵<P). اثر متقابل پروبیوتیک و عسل بر وزن نسبی لاشه و سینه معنی­‌دار بود  (۰٫۰۵>P).

واژه‌­های کلیدی: تغذیه اولیه– جوجه گوشتی– پروبیوتیک– عسل- لاشه

مقدمه:

خوراک دادن جوجه­‌ها را باید هر چه سریعتر بعد از هچ آغاز کرد و نباید تنها به منبع خوراک کیسه زرده متکی بود. اگر بلافاصله خوراک دهی را شروع نکنیم جوجه توان رشد ژنتیکی خود را از دست خواهد داد. در شرایط عملی، اغلب جوجه­‌ها از زمان خروج از تخم تا 48 ساعت بعد به آب و غدا دسترسی ندارند. این مدت شامل زمان لازم جهت خروج تمام جوجه‌­ها از تخم (24 تا 36 ساعت) عملیات جوجه‌کشی، نگهداری در جوجه­‌کشی و انتقال از جوجه­‌کشی تا مزرعه می‌­باشد.

هر گونه تاخیر در خوراک دادن اولیه جوجه­‌ها بعد از هچ، اثرات منفی کوتاه مدت و طولانی مدت در روند تولید ایجاد می­کند. محرومیت غذا پس از هچ تاثیر نامناسبی بر عملکرد جوجه­‌ها بعد از هچ دارد. این محرومیت باعث رشد نامطلوب دستگاه گوارش شده و در نتیجه سطح جذب دستگاه گوارش و بدنبال آن ترشحات گوارشی کمتر شده و هضم و جذب خوراک مصرفی کاهش پیدا می‌کند.

 زمان دسترسی پرندگان به خوراک پس از هچ به منظور تامین مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و نمو سیستم‌­های گوارشی، عضلانی و ایمنی حایز اهمیت است. نوی و اسکلان و اسکلان گزارش کردند دسترسی هر چه سریعتر بوقلمون‌­ها و جوجه‌­های گوشتی به خوراک منجر به افزایش رشد اولیه می­‌شود به طوری که این اثر بر روی وزن گیری نهایی پرندگان مورد پرورش نیز موثر است.

افزودن پروبیوتیک به جیره جوجه­‌های گوشتی، منجر به بهبود معنی داری در افزایش وزن و مصرف خوراک می­‌گردد. عسل یک محصول طبیعی و سالم است. عسل 15 نوع قند گوناگون دارد که برای بدن زیان ندارد و آن را صددرصد طبیعی می­‌سازد. با توجه به کمبود اطلاعاتی که در این زمینه وجود دارد، در این تحقیق پروبیوتیک و عسل براجزای لاشه جوجه‌­های گوشتی مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روش­‌ها:

آزمایش در پژوهشکده دام‌­های خاص دانشگاه زابل انجام شد. تعداد 144 قطعه جوجه گوشتی یک­روزه سویه راس 308 (با میانگین وزنی 39 گرم) در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاكتوريل (2×2) با دو سطح پروبیوتیک پروتوکسین (صفر و 1 گرم در لیتر آب آشامیدنی) و دو سطح عسل ( صفر و 5 درصد در آب آشامیدنی) در 4 تیمار، 3 تکرار و 12 قطعه جوجه در هر تکرار در 12 واحد آزمایشی تقسیم شدند.

هر پن توسط مانع توری به ارتفاع یک متر محصور، دارای یک متر مربع مساحت، دمای محل استقرار پرندگان در بدو ورود جوجه­‌ها به سالن در دامنه­‌ی 37-35 درجه­‌ی سانتیگراد تنظیم، پس از 72 ساعت به تدریج (روزانه 1 درجه) تا رسیدن دما به دامنه­‌ی 22-20 درجه­‌ی سانتیگراد کاهش داده شد. در طول دوره آزمایش رطوبت نسبی سالن در دامنه­‌ی 60-50 درصد و برنامه­‌ی نوری 23 ساعت روشنایی و 1 ساعت خاموشی اعمال شد.

کلیه جوجه­‌ها از سن 1 تا 10 روزگی از جیره آغازین، از سن 10 تا 21 روزگی از جیره رشد و از سن 21 تا 49 روزگی از جیره پایانی به طور آزاد تغذیه شدند. وزن جوجه­‌های شاخص در هر پن را پس از دو ساعت گرسنگی به صورت گروهی تعیین نمودیم. شاخص‌­های متوسط افزایش وزن بر حسب روز مرغ و به صورت گرم به ازای هر پرنده در روز برای هر بازده زمانی محاسبه گردید.

محلول­‌ها در آزمایشگاه دانشگاه زابل آماده گردیدند و وسایل مورد استفاده اتوکلاو شده و در شرایط دمایی مناسب به مزرعه منتقل گردیدند، بلافاصله بعد از تفریخ به مدت 48 ساعت در اختیار جوجه‌­­ها قرار داده شد، و سپس جیره استارتر بر اساس کاتالوگ نژاد راس 308 در اختیار جوجه­‌ها قرار گرفت.

عسل مورد استفاده در این تحقیق به صورت طبیعی از استان اردبیل تهیه گردید. تیمارها عبارتنداز: 1-  آب آشامیدنی فاقد پروبیوتیک و عسل 2- آب آشامیدنی فاقد پروبیوتیک و حاوی 5 درصد عسل 3-  آب آشامیدنی حاوی 1 گرم در لیتر پروبیوتیک و فاقد عسل 4-  آب آشامیدنی حاوی 1 گرم در لیتر پروبیوتیک و حاوی 5 درصد عسل می­‌باشد. صفات مورد اندازه‌گیری در آزمایش شامل: وزن لاشه، سینه و ران بوده است.

تجزیه و تحلیل آماری داده­‌ها توسط نرم افزار SAS انجام گرفت و میانگین­‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه­‌ای دانکن در سطح 5 درصد مقایسه گردیدند.  

نتایج و بحث:

نتایج مربوط به اجزای لاشه در جدول زیر ارائه شده است.، اثر پروبیوتیک بر اجزای لاشه که شامل: لاشه، سینه و ران می­‌باشد معنی‌­دار نبود (۰٫۰۵<P). اثر عسل بر اجزای لاشه معنی‌دار نبود (۰٫۰۵<P)، اگرچه اختلاف معنی­‌داری نبود، ولی تغذیه اولیه عسل موجب افزایش وزن نسبی لاشه و ران گردید. اثر متقابل پروبیوتیک و عسل بر وزن لاشه و سینه معنی‌­دار بود (۰٫۰۵>P). بیشترین افزایش وزن نسبی لاشه و سینه در تیمار پروبیوتیک 1 درصد و عسل 5 درصد مشاهده شد.

در تحقیق موسوی و همکاران نشان دادند دسترسی زود هنگام به خوراک موجب افزایش درصد گوشت سینه می­‌گردد. نتایج بدست آمده در این تحقیق با گزارش اسکلان و نوی مطابقت دارد. ایشان گزارش کردند دسترسی زود هنگام پرندگان پس از هچ به خوراک باعث تامین متعادل‌­تر نیازهای مغذی بدن و لذا رشد و نمو عضلات بدن را بهبود می­‌بخشد.

نتیجه‌گیری:

می‌­توان نتیجه گرفت زمان دسترسی به خوراک پس از هچ بر روی نحوه توسعه سیستم عضلانی و پیرو آن بهبود عملکرد تولید تاثیر دارد و حتی الامکان تغذیه­‌ی جوجه‌­ها بلافاصله پس از هچ آغاز شود و حداکثر زمان تاخیر در شروع تغذیه بیش از 24 ساعت نباشد.