عنوان مقاله: اثر ال-کارنیتین بر خصوصیات لاشه بلدرچین ژاپنی

نویسندگان:

فرزاد سعادت سروش ¹، فرزاد باقرزاده‌­کاسمانی ²، مهران مهری²

1- دانشجوی کارشناسی ارشد پرورش و تولید طیور

2- دانشیار گروه علوم دامی، دانشگاه زابل

چکیده:

امروزه به دلایل مختلف، تغییر ترکیب و مقدار چربی لاشه طیور از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان می‌توان به ارزش اقتصادی لاشه و اثر مصرف گوشت طیور بر سلامت مصرف کننده نیز اشاره نمود. در نتیجه امروزه هدف صنعت طیور، تولید لاشه‌های حاوي چربی کمتر و یا لاشه‌هایی که داراي ترکیب مناسب اسیدهای چرب که از لحاظ تغذیه‌ای برای سلامت مصرف کننده مناسب باشد است.

از طرفی عوامل متعددی از قبیل ژنتیک و تغذیه بر ترکیب لاشه و میزان و نوع چربی ذخیرهای طیور تاثیرگذار است. در این رابطه استفاده از ال-کارنیتین از اهمیت بالایی برخوردار است، به طوري که عدم تامین ال-کارنیتین مورد نیاز سبب افزایش تجمع چربی در بدن طیور و دیگر مشکلات متابولیسمی می‌شود. ال-کارنیتین به عنوان مشتق لیزین محلول در آب دارای نقش بیولوژیکی مهمی در متابولیسم چربی می‌باشد.

هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی اثر سطوح صفر و 250 میلی‌گرم ال‐کارنیتین در کیلوگرم جیره بر وزن نسبی اجزای لاشه بلدرچین‌های ژاپنی است، براي این منظور 110 قطعه جوجۀ 7 روزه (مخلوط هر دو جنس) به صورت کاملا تصادفی در 10 پن تقسیم شدند. افزودن ال‐کارنیتین موجب افزایش وزن نسبی کبد شد (0.05 > P). ولی بر سایر اجزای لاشه بلدرچین‌های ژاپنی تاثیر معنی‌داری نداشت (P > 0.0 5). واژه‌های کلیدی: ال-کارنیتین، لاشه، بلدرچین

مقدمه:

کمبود غذا و به ویژه کمبود پروتئین حیوانی یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات غذایی جهان امروز، به ویژه در کشور جهان سوم است. صنعت پرورش طیور یکی از موثرترین مکانیسم‌های تولید پروتئین حیوانی در جهان می‌باشد. به همین جهت این دسته از تولیدات دامی در طی سال‌های اخیر توسعه بسیار زیادي داشته است.

داشتن بسیاری از خصوصیات خوب مانند رشد خیلی سریع، بلوغ جنسی زودرس، تولید بالای تخم، فاصله کوتاه ایجاد نسل، نیاز کم به محیط براي پرورش در تراکم بالا، دوره‌ی کوتاه انکوباسیون، مقاومت در برابر بسیاری از بیماري‌های متداول طیور، کیفیت بالاي گوشت و تخم و همچنین بازگشت سریع سرمایه در پرورش بلدرچین باعث شده که این پرنده به عنوان پرنده‌ای با ارزش جهت پرورش اقتصادی شناخته شود و در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان پرورش داده شود.

گوشت بلدرچین به دلیل داشتن طعم مطبوع، ترد، مغذي بودن و همچنین درصد پایین کلسترول دارای اهمیت تغذیه‌ای بسیار فراوانی است، رشد این پرنده نیز نسبت به سایر طیور بسیار سریع‌تر است، به طوريکه حدود 4 برابر سریع‌تر از سایر طیور رشد می‌کند. همچنین بلدرچین براي پرورش متراکم نیاز به فضای کمتری نسبت به سایر طیور پرورشی دارد. به همین دلیل این پرنده به طور ایده‌آل براي پرورش اقتصادي تحت شرایط متمرکز بسیار مناسب است.

افزودنی‌های خوراکی مواد مهمی هستند که می‌توانند راندمان استفاده از خوراك و عملکرد حیوان را بهبود بخشند. امکان جایگزینی افزودنی‌های طبیعی جدید به جاي آنتی‌بیوتیک‌ها و هورمون‌ها در جیره غذایی حیوانی وجود دارد که اخیراً استفاده می‌شود.

ال-کارنیتین یک شبه ویتامین است که به آسانی در آب حل می‌شود و داراي نقش‌های متعددی می‌باشد. در سال‌های اخیر نشان داده شده است که نیاز به ال-کارنیتین تحت برخی شرایط از جمله محدود بودن سنتز ال-کارنیتین در حیوانات جوان، مصرف جیره‌های با مقدار چربی بالا و داراي ال-کارنیتین کم و همچنین جذب روده‌ای کم، افزایش یافته است،

بنابراین افزودن آن به صورت مکمل به خوراك می‌تواند موثر باشد. همچنین با توجه به این که اصلی‌ترین نقش ال-کارنیتین در بدن، انتقال اسیدهاي چرب بلند زنجیر از سیتوزول به میتوکندري به منظور بتا اکسیداسیون اسیدهاي چرب می‌باشد، لذا افزودن ال-کارنیتین منجر به بهره‌گیري مؤثرتر از اسیدهاي چرب موجود در جیره جهت سوخت و ساز و تولید انرژي می‌شود. در نتیجه اسیدهای چرب نمی‌توانند به شکل تري‌گلیسیرید در بافت چربی تجمع پیدا کنند که منجر به کاهش ذخیره چربی در بدن خواهد شد.

به طور کلی می‌توان گفت که ال-کارنیتین میزان سوختن چربی را افزایش می‌دهد و از لیپوژنزیس جلوگیري می‌کند. در سلول‌های بدن مثل ماهیجه‌ها، اسیدهاي چرب براي سوختن و تولید انرژي باید به میتوکندری منتقل شوند. لازم به ذکر است که غشای داخلی میتوکندری ناتراوا است، بنابراین حاملی براي انتقال اسیدهای چرب بلند زنجیر به محل بتا اکسیداسیون مورد نیاز است که ال-کارنیتین، این عمل نقل و انتقال را با گذاشتن کوآنزیم A در خارج از میتوکندری و انتقال اسیدهای چرب به داخل ماتریکس میتوکندری به عنوان آسیل کارنیتین انجام می‌دهد. سپس استیل کوآنزیم A دوباره به درون ماتریکس میتوکندری آزاد می‌شود و به محل بتا اکسیداسیون حمل می‌شود.

به نظر می‌رسد ال-کارنیتین به عنوان یک عامل تغذیه‌ای، نه تنها می‌تواند بر بهبود عملکرد تولیدی طیور گوشتی تاثیر گذار باشد بلکه موجب کاهش بعضی از مشکلات فوق می‌گردد. بر این اساس بررسی اثرات افزودن مکمل ال-کارنیتین به جیره و تاثیر آن برخصوصیات لاشه بلدرچین ژاپنی در این آزمایش مد نظر قرار گرفت.

مواد و روش‌ها:

براي انجام این آزمایش، 110 قطعه جوجۀ 7 روزه بلدرچین ژاپنی (نر و ماده) به طور تصادفی انتخاب و در 5 پن به ازای هر تیمار، 11 جوجه در هر پن توزیع شدند. تیمارهای مورد استفاده شامل 2 سطح صفر و 250 میلی‌گرم در کیلوگرم جیره‌ی مصرفی بود. آب، خوراك و رژیم نوری بر اساس برنامه استاندارد پرورش بلدرچین تنظیم شد. شرایط محیطی از قبیل نور، رطوبت، تهویه و همچنین بررسی‌های بهداشتی براي تیمارها یکسان اعمال شد.

تمامی گروه‌های آزمایشی تیمارها به طور یکسان ولی متفاوت از لحاظ ال-کارنیتین به مدت 4 هفته (7-35 روزگی) قرار گرفتند. براي تنظیم جیره‌ها از نرم افزار UFFDA استفاده شد. در پایان دوره از هر تکرار 2 قطعه بلدرچین (نر) کشته و وزن لاشه، سینه، ران، قلب، کبد، طحال، سنگدان، بورس فابریسیوس و روده با ترازویی با دقت 0.1± اندازه‌گیري گردید.

نتایج و بحث:

چگونگی تاثیر سطوح مختلف ال-کارنیتین بر خصوصیات لاشه بلدرچین ژاپنی مورد محاسبه قرار گرفت و تجزیه واریانس داده‌ها در جدول 1 ارائه گردیده است. نتایج نشان می‌دهد افزودن ال‐کارنیتین موجب افزایش وزن نسبی کبد شد (P < 0/05)، ولی بر سایر اجزاي لاشه بلدرچین‌هاي ژاپنی تاثیر معنی‌داري نداشت (0.05<P).

همچنین ارسلان و همکاران گزارش کردند که استفاده از ال-کارنیتین (100 میلی‌گرم ال-کارنیتین در هر لیتر آب آشامیدنی) باعث افزایش وزن کبد می‌شود اما هیچ تاثیري توسط ال-کارنیتین بر ماهیچه‌ی سینه، ران، بال و قلب و همچنین مقدار چربی لاشه در مقایسه با تیمارهای شاهد در غازها مشاهده نکردند.

اکبري آزاد و همکاران (1388) مشاهده کردند که با افزایش سطوح ال-کارنیتین از میزان چربی خام در سلول‌های کبدی کاسته شده است و اختلاف قابل ملاحظه‌ای در فراوانی و تجمع واکوئول‌های چربی در سلول‌های کبدی بین گروه شاهد و سایر گروه‌های مصرف کننده ال-کارنیتین مشاهده شد.

لازم به ذکر است زمانی که چربی به جای کربوهیدرات براي تأمین انرژي مصرف می‌شود، مقدار زیادی تری‌گلیسیرید از بافت چربی بسیج شده و به صورت اسیدهای چرب آزاد به خون منتقل شده و سپس به صورت تری‌گلیسیرید در کبد تجمع پیدا می‌کند و در این مرحله مراحل ابتدائی تجزیه چربی شروع می‌شود. تحت شرایط فیزیولوژیکی مقدار کلی تری‌گلیسیریدها در کبد تا حد زیادي به وسیله سرعت مصرف لبپیدها براي تأمین انرژي کنترل می‌شود.

استفاده از مکمل ال-کارنیتین درخوراك طیور باعث افزایش کارنیتین آزاد در سلول‌های کبدی و استفاده بیشتر از اسیدهای چرب زنجیره بلند براي تولید انرژی می‌شود و در نتیجه با افزایش سطح ال-کارنیتین از میزان چربی خام موجود در سلول‌های کبدی کاسته می‌شود (اکبري آزاد و همکاران، 1388).

در آزمایشی دیگر گزارش شد که افزودن مکمل ال-کارنیتین به جیره جوجه‌های گوشتی سبب بهبود اندك وزن بدن می‌شود اما بر چربی محوطه شکمی تأثیر ندارد. در آزمایش دسکرین و تیتر هیچ تغییري در ماهیچه‌ی سینه، چربی محوطه بطنی و درصد چربی بدن در جوجه‌های گوشتی مشاهده نشد.

در مقابل و در آزمایشاتی دیگر زو و همکاران گزارش کردند استفاده از ال‌-کارنیتین در تغذیه جوجه‌های گوشتی سبب کاهش چربی لاشه می‌شود. تراز و دستار نیز نشان دادند که جوجه‌هایی که با جیره حاوي ال‌-کارنیتین تغذیه شده بودند، درصد لاشه قابل طبخ و درصد وزن ران بیشتری نسبت به پرندگان تغذیه شده با جیره بدون ال‌-کارنیتین داشتند.

همچنین در طی آزمایشی که توسط محمود و همکاران انجام گرفت مکمل ال‌-کارنیتین (50 میلی‌گرم در کیلوگرم جیره) نسبت به جیره بدون ال‌-کارنیتین در دو هفته اول آزمایش سبب بهبود افزایش وزن شد. وزن گوشت سینه و ران به صورت چشم‌گیری افزایش و درصد چربی شکمی کاهش یافت.

در آزمایش رابی و همکاران نیز که با استفاده از مکمل غذائی ال-کارنیتین انجام شد، افزایش وزن زنده و کاهش چربی شکمی در جوجه‌های گوشتی گزارش گردید. از آن جایی که چربی‌های بدن به خصوص محوطه شکمی تحت تأثیر عوامل بسیاری از جمله ژنتیکی، تغذیه، مقدار چربی جیره، کمبود یا فراوانی لیزین و متیونین می‌باشد (ربیعی و همکاران 2010). بنابراین می‌توان گفت که ال-کارنیتین نمی‌تواند به تنهایی عامل مؤثری براي از بین بردن چربی‌های محوطه شکمی در بلدرچین‌های ژاپنی باشد و این امر مستلزم همکاری با عوامل دیگر است.